oom henry
I

de deur wordt van het slot gedraaid: "schrik niet, oom henry", roept een stem binnen.
de deur draait geruisloos open, een witbejaarde man laat zijn ogen over de kamer flitsen, houdt even op met ademhalen, trekt wit weg en zijn houding wordt bejaarder dan ooit ...
wat een film ook: alle meubels aan de kant geschoven, de 'tafelpoten' over twee stoelen gezet, kale gordijnroeden, de papieren zonwering neergelaten, een soort platform midden in de kamer, gemaakt van het tafelblad en een stevig soort sinaasappelkisten, de gordijnen over het platform gegooid, gedeeltelijk gedrapeerd om de vierkanten houten paal van de kaploze schemerlamp, waarvan het licht de kamer schemerig verlicht en die op een van de hoeken van het platform is gemonteerd. (aan de wand hangt een affiesje: reklame voor de medise winkler prins, waarop vijf naakte figuren: een oude man, een jong stel en twee kinderen ...)
op de roodbruine gordijnen zit, rug tegen paal in kleermakerszit, degene die boven sprak, bovenlijf ontbloot, lichte broek met ingedroogde bloedvlekken, de handen in overgave-gebaar op de knieën gelegd, onder de kin een band, waarvan de einden aan de schemerstandaard bevestigd zijn en wel zo, dat het hoofd van de jongeman omhoog gehouden tegen de paal gedrukt ligt.
dat is echter niet het meest opvallende aan de zittende figuur: een veelheid van met roodbruine korsten overtrokken darmen ligt in zijn schoot, onder de donkerte van een horizontale insnijding over de gehele breedte van zijn buik, ter hoogte van zijn navel ...
levenloos lijkt deze bleke gestalte op de verhoging, maar hij blijkt nog vol leven.

moeizaam, alsof zijn spieren voor het eerst een beweging maken, tilt de ongeveer 25-jarige jongeman zijn rechterarm op en hij opent zijn ogen: "oom henry, o, je schrok toch, sorrie, ik had het je vorige week willen zeggen, maar dat heb ik vergeten, want ik had het best druk, tentamens en zo".
de er 60 uitziende 80-er schraapt zijn speeksel weg en kraakt: "ik hou niet van dat soort spotgrappen ... misschien betekent het leven voor jou niets of niet veel ... ik wil nog wel een paar jaar mee en die rikketik van mij houdt niet van opwinding ... en om dan sorrie te zeggen helpt ook geen barst, want ik had wel dood kunnen zijn ... ik ..."
"oom henry, je windt je weer op ... ik zal proberen om in het vervolg iets meer vanuit jou te denken en niet meer zo makkelijk belangrijke dingen te vergeten ... het is nu toch gebeurd ... het spijt me, echt."
"nou ja, vooruit dan maar, maar asjeblief, laat het ..."
"ik zal mijn best doen ... eh, om dan maar meteen te beginnen: als je volgende week en daarna weer komt om je post of de huur op te halen zul je me weer zo zien zitten, maar dan zal ik niets zeggen".
"waar dient dat gedoe dan voor?"
"dat is voor een toneelstuk".
"moet je je daar als een gek voor aantuigen?"
"ja, want het vierde en vijfde bedrijf, dat is na de pauze, en dat stuk, dat deel na de pauze dus, dat duurt een uur, en heel die tijd moet ik zo zitten, doodstil, omdat ik dan dood ben, in de pauze, als iedereen koffie en pils of zo haalt, dan pleeg ik namelijk harakiri, rituele zelfmoord ... op het moment dat ik in het toneelstuk zelfmoord pleeg, gil ik heel hard en iemand in het koffiezaaltje laat zijn kop koffie kapot vallen ... ja, die iemand speelt ook mee. het stuk gaat namelijk in de pauze gewoon door, maar achter gesloten gordijnen ..."
"dat klinkt redelijk origineel allemaal, maar waarom pleeg je harakiri?"
"mm, ten eerste omdat ik vond, dat het leven geen zin meer had, mijn, eh, geliefde was uit mijn leven geglipt, ze ging er met mijn aartsvijand vandoor en dús, zegt de tekst, had ik mijn gezicht verloren en dús moest ik wel harakiri plegen, rats, met een lang mes mijn hele buik open, en de kunst was dan om, als de hele rotsooi, darmen en zo, naar buiten kwam, om dan zonder een spier te vertrekken rechtop te blijven zitten, kop-op tot ik dood zou zijn ... en omdat ik van mezelf wist dat ik veel eerder mijn hoofd zou laten zakken dan doodgaan, en om vooral de oude wetten maar in ere te houden, daarom bedacht de ik van het toneel dat het beter was die houding kunstmatig vol te houden, want dat zouden de voorouders niet bemerken ... zou ik m'n houding niet goed kunnen houden, dan zou ik nog een keer mijn gezicht hebben verloren, maar nu in het dodenrijk en daaruit is geen ontsnapping mogelijk ..."
"die harakiri is dus een soort allesoplosser en nog eervol ook?"
"ja, als je je gezicht verloren hebt en je pleegt geen harakiri, dan strooi je schande uit over je hele familie, pleeg je wél harakiri, dan neem je de schande mee in je graf en je eert je familie zelfs min of meer, nee, je familie wordt er door anderen hoger om aangeslagen, omdat je laat zien, ja, je bent sterk genoeg om je eigen schande te dragen, zelfs ... eh, die eigen schande wentel je weg, bij je dood herstel je jezelf weer, je krijgt je gezicht weer terug ..."
"nou ja, dat is een filosofie die niet de mijne is, maar ... wat wilde ik ook alweer vragen ... o ja, omdat je dat zitten één uur moet volhouden, ga je dagen zo zitten ... oefenen?"
"nee, en ja, niet zomaar vanwege dat uur, omdat ik een uur stil moet zitten, daarom moet ik, voor mezelf tenminste, iedere dag uren oefenen ..."
"en de rest van dat stuk, voor de pauze, wat doe je dan, of doe je alleen na de pauze mee?"
"de rest van dat stuk is iets normaler, een gewone toneelrol, hoewel, wat is gewoon, maar dat eerste stuk, die eerste bedrijven, die kan ik dromen, en dat zit vol beweging, dus dat hoef ik niet op die manier te oefenen".

oom henry nam de post die voor hem gekomen was, door, sloeg de gebruikelijke borrel achterover en ging; de jongeman, nog steeds in lotushouding, waarschuwt oom henry nog eens, dat hij bij volgende gelegenheden niet meer moest schrikken en dat hijzelf, makurtion, de volgende keer niet meer zou spreken ... bij het weggaan wijst oom henry op de kalender die een dag achterloopt, hij scheurt een dag af: er staat nu vrijdag 5, de maand is onduidelijk, naast de vijf staat geschreven, nog vier weken ... oom draait zich om: "doe iria de groeten als ze terugkomt, ik kwam haar daarstraks bij de bakker tegen, hebben jullie iets te vieren of zo?"
"over vier maal vijf dagen is er voor ons een grote dag, maar het is eigenlijk de moeite niet, och, te zijner tijd merk je het zelf wel, oom" ... oom deed de deur open: "dag, prettig weekeinde". "dag jongen, hetzelfde".

II

misschien zit de jongen wat anders, iets ontspannener, de darmen anders gerangschikt, verder weinig verandering als oom henry voorzichtig binnenkomt (op de platenspeler draait nu steeds de 'danse macabre' van camille saint saëns(?), terwijl daar vorige maal ummagumma Ib van the pink floyd op lag (set the controls for the heart of the sun & saucerful of secrets), waarbij de plaat voor het einde zichzelf wisselde). oom vertrouwt het toch niet en raakt de darmen aan; gelukkig, plestik, denkt hij en vervolgens werkt hij zijn post door ... bij het weggaan valt zijn blik op de kalender: weer een dag achter, hij scheurt de pagina af en gooit die in de papiermand: "dag markus", zegt hij bij het openen van de deur ... makurtion licht even zijn hand op.

III

(muziek: ...)
interieur hetzelfde; op het affiesje zijn de twee kinderen zwartgemaakt, de kalender staat op woensdag 17, achter de deur liggen op een schoteltje twee dode ratten ...
oom henry komt binnen, haalt diep door neus adem (snuift zo gezegd); het beeld wordt vervangen door enkele filmfragmenten uit wereldoorlog twee, waarbij lijken in een konsentrasiekamp in een grote kuil worden gegooid ...
oom henry trekt weer wit weg, ademt zwaar, voelt aan de darmen en is alweer opgelucht: plestik ...
hij 'werkt' zijn post door, trekt twee velletjes van de kalender en gaat weg, zonder te groeten.

IV

(muziek: ummagumma, Ia, bij het begin van 'careful with that axe, eugene', scène moet afgelopen zijn voor de kreten van ...)
jongen zit nog steeds in lotushouding, de lucht is misschien wat zwaarder geworden ... oom henry komt binnen, heel korte flits konsentrasiekamp ... oom vliegt door zijn post en verdwijnt. (kalender staat op 'vrijdag 26', naast 26 geschreven: 'gisteren'; het jonge stel op het affiesje is zwartgekleurd alsmede de vertikale helft van de oude baas naast het jonge stel ...)

V

(muziek: ummagumma Ia, careful with that axe, eugene, waarbij eugenes kreten moeten vallen als oom henry onderuit gaat, of vlak daarna)
interieur niet veranderd, kalender nog op vrijdag 26 ... lucht is zwaarder geworden, oom henry kan een golf van walging, een rilling over zijn rug niet voorkomen ... beeld uit konsentrasiekamp, waarbij een gevangene aan de rand van de kuil staat en neergeschoten wordt ... oom henry kijkt rond, herinnert zich ineens dat de ratten vorige week ook al weg waren. als hij achter de deur kijkt, liggen daar de plestik darmen ... hij gaat naar makurtion, ziet wat maden over de, echte, darmen kruipen, grijpt naar zijn hart en slaat dood tegen de grond.

VI

een brandweerbijl verslaat de deur, brandweer en politie naar binnen, ontdekken oom henry, makurtion en in de slaapkamer iria met een dode rat in de hand geklemd ... naast iria ligt een opengeslagen multomap ... op het bovenste vel is te lezen: 'de geboorte van hara kiri, toneel in V bedrijven' ... een inspekteur begint te lezen:

"I
de deur wordt van het slot gedraaid: 'schrik niet, oom henry', roept een stem binnen.
de deur draait geruisloos open, een witbejaarde man laat zijn ogen over de kamer flitsen ... het beeld vervaagt ...

het beeld wordt weer helder, iria is weggehaald, evenals oom henry en makurtion; de inspekteur zit in een stoel, leest: "De kalender staat op woensdag 17, achter de deur liggen op een schoteltje twee dode ratten ..." de inspekteur laat de multomap op zijn knieën zakken, denkt: 'de eerste fout in het draaiboek', hij kan een glimlach niet onderdrukken ... leest verder, onderaan het hoofdstuk staat tussen haakjes: "(nee, inspekteur, u zit fout, maar lees verder)".

de inspekteur wordt zenuwachtig, vliegt over de regels, beeld vervaagt en wordt weer helder: de inspekteur skimt de tekst, plots staat zijn blik stil, hij herleest de laatste zin, vliegt uit zijn stoel, springt naar de telefoon, draait snel een nummer, wacht ongeduldig op de verbinding, schreeuwt dan in de hoorn: 'sklepi? ja, bert hier, haal als de sodemieter die griet uit de ijskast ... ik kom eraan'.
hij gooit de hoorn van zich af en rent het huis uit; de kamera duikt naar de multomap en laat ons een regel op de nog open liggende bladzijde lezen: "bij seksie vonden ze de tweede rat".

credits, black-out.