'tijd voor een cursus taaldrukken?' schreef thony in april 1990:

geacht bestuur van de volksuniversiteit /
stichting sociaal cultureel centrum terra nova,

hierbij geven wij u in overweging in uw kursusaanbod sept./okt. 1990 op te nemen een:

 
kursus taaldrukken

prijs

f 150,00 (inklusief materiaalkosten, limograaf & handboek)

aantal lessen

10

aantal deelnemers

10 -15

plaats

terra nova / taaldrukwerkplaats (in overleg)

 

achtergrondgegevens over taaldrukken, alsmede een globale kursusopzet zijn hierbij gevoegd (deze kursus zou in uw rubriek 1, 2 en 4, taal, kreatief en vorming geplaatst kunnen worden):
taaldrukken is multidisciplinair: naast het bezig zijn met taal (eenvoudige oefeningen in zelf schrijven, gedachten onder woorden brengen, dichten) wordt het beeldend vermogen van de kursisten bevorderd, (soms is een vage vlek veel duidelijker dan een uitgewerkte tekening,) we houden ons bezig met vormgeving (van het ontwerpen van uitnodigingen, kerstkaarten, geboorte-, trouwkaarten tot de aankondiging van jubilea en andere feestelijkheden, op affiesjeformaat bijvoorbeeld) en aan het eind van de kurzus weten de deelnemers zich te uiten middels een aantal eenvoudige grafische technieken (karton-, vorm- en stencildruk, stempels, sjabloons) en kennen ze een paar zeer simpele bindwijzes (deze hebben niets te maken met het boekbinden zoals dat reeds door een van uw docenten wordt onderwezen, netzomin als dat onze taaloefeningen zich konkurrerend verhouden tot wat een kurzus kreatief schrijven biedt).

van hetgeen tijdens taaldrukbijeenkomsten (in oplage) gemaakt wordt, wordt zeer vaak een eksemplaar in de openbare biblioteek op de uitleen geplaatst (komputer-oproep-kode: taaldrukken in de praktijk), de TIP-reeks.

deze zeer globale kurzusopzet wordt zo snel mogelijk uitgewerkt.

(bijgevoegd waren een aantal overdrukken van achtergrondartikelen, waaronder het praatpapier voor docenten volw.-educ.: enkele gedachten over taalvorming / taaldrukken en onderstaande lijstje)

de kurzus taaldrukken wordt gegeven door ondertekenaar dezes, thony

 

taaldrukken kent taalrondes en drukrondes:

in taalrondes proberen we te formuleren:
om tot een tekst te komen, kunnen we uitgaan van een afbeelding, een (prenten-)boek, we kunnen teksten bespreken / veranderen, praten naar aanleiding van een radio- of televisie-uitzending (of video of film), een vertelronde houden, een kringgesprek of tweetalgesprekken, we kunnen iets bijschrijven of hèrschrijven (stijl of stemming), overdrijven, taaltekenen, schrijven bij een tekening, werken aan een doorgeeftekening, starten vanuit lijstjes, met diverse soorten associaties (vlug-, kleur-, begeleide ...), beginnen met woordvelden (of associaties in 't veld), we kunnen vrije teksten schrijven, of juist aan regels gebonden teksten, zoals elfjes, (halve) rondelen, kop-en-schotels, sonnetten, liefdesgedichten en we kunnen grote tema's tot herkenbare grootte / kleinte terugbrengen ... bijvoorbeeld.

drukrondes leiden tot in samenwerking tot stand gekomen produkten (boekjes, briefkaarten, affiesjes, muurkranten, pamfletten, enzovoort):
we stempelen (vingers, kurkstempels, vlakgom-, aardappel-, vorm- of letterstempels), gebruiken vilt, linoleum, rubber om te drukken, de levende tiepmachine maakt gebruik van linkprint of grotere letterstempels, we kennen het werken met sjabloons, spatwerk, tamponeren en voorwerpdruk, kartondruk en wringerdruk, we werken met stencils (tiepen, schrijven, tekenen, schilderen) onder andere via gewone of gaasloze limograaf, we gebruiken zeefdruk, hektograaf en vloeistofduplikator, doen aan boekdruk (letters en klisjees) op degel en proefpers ...

en daarna komt de afwerking en distributie:
nieten, blindnieten, holnieten, japanse binding, bindruggen, spiraalruggen, velobind, lijmbinden, genaaid gebonden ... ieder een eigen eksemplaar, één naar de openbare biep.

de tekst in het terra nova-cursus-overzicht:

taaldrukken

Komen uw woorden in de verdrukking?
Taaldrukken geeft ze de ruimte ...

Een mond vol tanden is heel mooi, volgens de tandarts. Met een mond vol tanden staan, vindt u zelf meestal niet zo prettig. Heel vaak weet je tien minuten later precies wat je eigenlijk had willen zeggen.
Zonder dat we daar bij taaldrukken aandacht aan besteden, verandert dat nogal eens bij kursisten, gewoon, dat gebeurt, daar hoeven we niet moeilijk over te doen. Waar we wel aandacht aan besteden in deze kursus, zijn dingen die te maken hebben met taal en drukken.
Bij taal denken we aan spreken, luisteren, schrijven, (indien gewenst) verbeteren, enzovoort. Het gebruik van de juiste spelling is veel minder belangrijk dan dat de lezer / luisteraar weet wat de schrijver / spreker bedoelt. Naast de taal die je kunt spreken, maken we ook gebruik van beeldtaal, afbeeldingen bij de eigen teksten.
Bij drukken wordt nogal gauw gedacht aan kranten, boeken, reklamefolders, en aan bezigheden die alleen gedaan kunnen worden door mensen met een speciale opleiding.
In de kurzus komen we erachter dat er een heleboel manieren van drukken zijn, die met zeer weinig instruktie door praktisch iedereen gebruikt kunnen worden, en die ook niet al te veel hoeven te kosten.
Tijdens de kurzus zult u uw eigen limograaf bouwen. Een limograaf is een eenvoudig drukapparaat. De kosten van het materiaal hiervoor komen op f 25,00. De overige te gebruiken materialen kosten f 25,00.
Verder verdient het aanbeveling het handboek taaldrukken aan te schaffen (kostprijs in de winkel f 40,00). Als de kursisten via de docent het boek aanschaffen is het waarschijnlijk iets goedkoper.

Hieronder volgt een globale opzet van de kurzus:
Algemene inleiding over taaldrukken, taal- en druk-werkvormen; associatievormen, de levende typemachine; het maken van een limograaf; lijstjes maken, stempels en stempelkussens; werken met de vrije tekst, gebruiken van de limograaf; vormgebonden teksten, gedichten, stempelen; uitgaan van bestaande boeken, kartondruk; wringerdruk; sjabloons ontwerpen en verwerken; toepassingsmogelijkheden van zelfgemaakte boeken, vormgeving, affiches; eigen produkten inbinden via diverse zeer eenvoudige bindmethodes; kaarten en getuigschriften.

 
kursusgegevens

dag

serie

tijd

start

kode

dinsdag
dinsdag

serie 1
serie 2

14.00 - 16.00 u.
20.00 - 22.00 u.

15 januari 1991
15 januari 1991

2.13.01
2.13.02

docent

thony van gerwen

prijs

f 75,00

aantal lessen

10

deelnemers

10 - 15

plaats

taaldrukwerkplaats
(kursisten ontvangen een plattegrondje)

 

de tekst in het terra nova-cursus-overzicht, een half jaar later:

boekdrukken

1436: uitvinding van de boekdrukkunst
1991: het ambachtelijk drukken leeft nog steeds
De Proefpers organiseert in samenwerking met de VU Terra Nova een kursus 'boekdrukken'.

Laat uw fantasie leven alsof het gedrukt staat. Een oud ambacht herleeft. De traditionele vorm van boekdrukken krijgt weer volop aandacht. Ook u kunt in korte tijd leren om zelf allerlei goed verzorgd drukwerk te maken. Met een computer klrijgt u weliswaar als nel een goedogende tekst op papier, maar u mist wel de sensatie van de levende letters. Een ervaring die we u niet willen onthouden. Heeft u al eens letterlijk letters gezet? Heeft u al eens witregels en leestekens met de hand aangebracht? Dit alles en nog veel meer leert u in de zeer praktische cursus boekdrukken.
Tijdens de cursus speelt u met letterkorpsen en leert u het karakter van letters kennen, maar ook leert u hoe teksten kunnen worden geïllustreerd. Zo bent u uiteindelijk in staat uw eigen kaarten, boeken of dichtbundels te drukken. Alles wat u maakt wordt deskundig begeleid en mag u na afloop van elke les mee naar huis nemen.
De cursus begint met een korte theoretische uiteenzetting over de achtergronden van het handzetten. Vervolgens leert u omgaan met verschillende materialen en technieken. Daarna gaat u zelf aan de slag met het drukken van teksten. Het afdrukken van bijpassende afbeeldingen is het volgende en laatste onderdeel van de cursus. Bij voldoende belangstelling wordt er een vervolgcursus gegeven, waarin u leert tekst en beeld tot één geheel samen te voegen.

 
kursusgegevens

dag

serie

tijd

start

kode

dinsdag

serie 1

19.30 - 21.30 u.

22 oktober 1991

4.13.01

docent

van vereniging proefpers

prijs

f 90,00 (+ f 25,00 ongeveer materiaalkosten)

aantal lessen

8

plaats

taaldrukwerkplaats

 

de tekst in het terra nova-cursus-overzicht één jaar later:

boekdrukken

1436: uitvinding van de boekdrukkunst
1991: het ambachtelijk drukken leeft nog steeds
De Proefpers organiseert in samenwerking met de VU Terra Nova een kursus 'boekdrukken'.

Laat uw fantasie leven alsof het gedrukt staat. Een oud ambacht herleeft. De traditionele vorm van boekdrukken krijgt weer volop aandacht. Ook u kunt in korte tijd leren om zelf allerlei goed verzorgd drukwerk te maken. Met een computer klrijgt u weliswaar als nel een goedogende tekst op papier, maar u mist wel de sensatie van de levende letters. Een ervaring die we u niet willen onthouden. Heeft u al eens letterlijk letters gezet? Heeft u al eens witregels en leestekens met de hand aangebracht? Dit alles en nog veel meer leert u in de zeer praktische cursus boekdrukken.
Tijdens de cursus speelt u met letterkorpsen en leert u het karakter van letters kennen, maar ook leert u hoe teksten kunnen worden geïllustreerd. Zo bent u uiteindelijk in staat uw eigen kaarten, boeken of dichtbundels te drukken. Alles wat u maakt wordt deskundig begeleid en mag u na afloop van elke les mee naar huis nemen.
De cursus begint met een korte theoretische uiteenzetting over de achtergronden van het handzetten. Vervolgens leert u omgaan met verschillende materialen en technieken. Daarna gaat u zelf aan de slag met het drukken van teksten. Het afdrukken van bijpassende afbeeldingen is het volgende en laatste onderdeel van de cursus. Bij voldoende belangstelling wordt er een vervolgcursus gegeven, waarin u leert tekst en beeld tot één geheel samen te voegen.

 
kursusgegevens

dag

serie

tijd

start

kode

dinsdag

serie 1

19.30 - 21.30 u.

18 februari 1992

4.13.01

docent

van vereniging proefpers

prijs

f 90,00 (+ f 25,00 ongeveer materiaalkosten)

aantal lessen

8

plaats

taaldrukwerkplaats

 

grafische technieken

Naast 'boekdrukken' organiseert "de proefpers" dit seizoen samen met de VU Terra Nova een tweede cursus, die u in de wereld van een aantal grafische technieken binnenvoert.
Deze cursus kan door iedereen gevolgd worden, dus niet alleen door diegenen die 'boekdrukken' al volgden.

Het verschil tussen deze twee cursussen is, dat we ons bij boekdrukken voornamelijk bezig hielden met het zetten en vermenigvuldigen van teksten, en dat we in deze cursus zo veel mogelijk met afbeeldingen in de weer gaan.

Afbeeldingen kunnen op zeer veel verschillende manieren gemaakt en afgedrukt worden. Dat zult u na de cursus kunnen beamen, maar wat meer is, u zult ook in staat zijn om thuis op dezelfde manier afbeeldingen te maken. Wij hebben namelijk de meeste ingewikkelde technieken terug kunnen brengen tot een zeer simpele vorm, waarvoor u de benodigde materialen tegen zeer geringe kosten in huis haalt. Wij weten ook waar u voor die spullen terecht kunt. Na de cursus zult u zich afvragen, waarom er altijd zo moeilijk gedaan wordt, als u iets gedrukt wilt zien, u kunt het immers zelf.

Waar we ons in ieder geval mee bezig zullen houden, zijn alle mogelijke vormen van reliëfdruk, ook wel hoogdruk genoemd, met een aantal doordrukvormen, versimpelde uitvoeringen van zeefdruk bijvoorbeeld, en andere manieren om met sjabloons te werken.

We houden ons niet bezig met etsen of graveren, we werken niet met chemikaliën als thinner en andere levensgevaarlijke oplosmiddelen, omdat we voorheen ook met kinderen in de taaldrukwerkplaats werkten, en er onder de volwassenen ook wel eens zwangere vrouwen en mensen met ademhalingsmoeilijkheden zitten. We gebruiken wel een wasmiddel, dat in de verte nog op wasbenzine lijkt.
We raden u wel aan, om niet in uw zondagse kleren naar de cursus te komen, een beetje inkt aan uw handen verdwaalt zeer snel naar uw kleren, en niet alle inkt is uitwasbaar.

 
kursusgegevens

dag

serie

tijd

start

kode

donderdag
dinsdag

serie 1
serie 2

19.30 - 21.30 u.
13.00 - 15.00 u.

20 februari 1992
25 februari 1992

4.16.03
4.16.04

docent

van de Vereniging Proefpers

prijs

f 90,00 (+ f 35,00 materiaalkosten, incl. boek)

aantal lessen

8

plaats

taaldrukwerkplaats
(routekaart beschikbaar bij Terra Nova)

 

de tekst in het terra nova-cursus-overzicht, weer één jaar later:

boekdrukken / grafische technieken

Vereniging 'de proefpers' organiseert in samenwerking met de VU Terra Nova een gekombineerde kursus 'boekdrukken / grafische technieken'.

Laat uw fantasie leven alsof het gedrukt staat

Het oude ambacht herleeft. De traditionele vorm van boekdrukken krijgt weer volop aandacht. Ook u kunt in korte tijd leren om zelf allerlei goed verzorgd drukwerk te maken. En dan niet alleen lettertjes aan elkaar rijgen, want dat kan met een goede stempeldoos ook, en met de computer natuurlijk. Nee, bij ons leert u wat het is om letterlijk letters te zetten, leestekens te plaatsen, witregels tussen te voegen, enzovoorts. De beginselen van grafische vormgeving komen daarbij vanzelfsprekend ook ter sprake, want wat u gezet heeft, moet natuurlijk zo mooi mogelijk op het papier terecht komen. Door het spelen met verschillende letters en letterkorpsen leert u het karakter van letters kennen.
Ook zult u leren hoe u met zeer uiteenlopende materialen heel prachtige afbeeldingen kunt produceren. De meeste manieren om een illustratie te maken hebben we namelijk zo vereenvoudigd, dat je er geen dure apparaten meer voor nodig hebt.
We gaan tijdens deze kursus in ieder geval werken met een aantal vormen van hoogdruk (of reliëfdruk) en doordruk (sjabloons en soorten zeefdruk).

We zullen ons niet bezighouden met etsen of graveren, en we werken niet met thinner en andere levensgevaarlijke oplosmiddelen. Niemands gezondheid is met dat spul gediend, en zeker niet die van mensen met ademhalingsmoeilijkheden en zwangere vrouwen, en vertegenwoordigers van die kategoriën volgen ook kursussen.
De kosten van het materiaal dat u gedurende de kursus gebruikt, bedragen f 25,00.
De aanschaf van het kursusboek 'inleiding grafische technieken' van de hand van thony van gerwen (f 35,00) bevelen we u van harte aan, maar stellen we niet verplicht.

 
kursusgegevens

dag

serie

tijd

start

kode

dinsdag
donderdag

serie 1
serie 2

19.30 - 21.30 u.
13.00 - 15.00 u.

18 februari 1992
20 februari 1992

4.16.01
4.16.02

docent

van vereniging proefpers

prijs

f 90,00 (Pas 65: f 81,00)

aantal lessen

8

plaats

taaldrukwerkplaats
(route-kaartje aanwezig bij VU Terra Nova)