in 'Tilburgs Diep, Stedelijke opiniekrant', jrg.4, nr.10,
5 juni 1991, verscheen van de hand van Marco van Nek:

Warrige procedure rond subsidie Taaldrukwerkplaats
De Proefpers pootje gelicht

Gemeenteraden en commissies werken vaak langzaam, maar drie jaar uittrekken voor de behandeling van een subsidie-aanvraag lijkt wat overdreven. Wanneer in die tijd ook nog allerlei onmogelijke oplossingen voor de problemen van de aanvrager worden bedacht dan gaat deze zich afvragen of hij wel serieus genomen wordt. Taaldrukwerkplaats De Proefpers heeft tevergeefs alles geprobeerd om de subsidie binnen te halen. Een beperkt inzicht in het politieke spel lijkt er toe bijgedragen te hebben dat er nu gevochten moet worden om het hoofd boven water te houden. Commercieel denken lijkt tegen alle principes in de enige uitweg.

Er zijn in Nederland zestien Taaldrukwerkplaatsen, waarvan één in Tilburg. Deze werkplaats is ondergebracht bij de vereniging Proefpers en heet zelf sinds 1987 De Proefpers. De vereniging, waartoe ook uitgeverij De Vrije Handdruk behoort heeft altijd als doel gehad om zichzelf te bedruipen. De eerste twee jaar ging dat ook redelijk, maar toen ontstonden de problemen. De tekorten liepen op en er werd besloten een subsidie-aanvraag in te dienen. Dat was het begin van een drie jaar durende politieke touwtrekkerij die er uiteindelijk eind april in heeft geresulteerd dat De Proefpers van gemeentewege geen subsidie zal ontvangen. De Taaldrukwerkplaats zal nu op een andere manier moeten gaan werken om de kansen op overleven overeind te houden.

De doelstelling van Taaldrukwerkplaatsen is de vrijheid van meningsuiting tot een voor iedereen bereikbare vrijheid te maken, in zoverre deze gebruikt wordt om voor eigen gedachten en meningen uit te komen en niet om personen of groepen mensen te belasteren, te overheersen of geld afhandig te maken. Dat laatste is volgens de gemeente Tilburg precies wat de de Taaldrukwerkplaats zelf van plan was met het oprichten van de Vereniging Proefpers. In het ambtenarenadvies over de subsidie-aanvraag staat letterlijk: "Niet aan de indruk kan worden ontkomen dat de vereniging slechts op papier bestaat en in het leven is geroepen om het mogelijk te maken voor de op basis van vrijwilligheid gestarte activiteiten subsidie aan te vragen". Wanneer een commissie met zo'n advies aan de behandeling van je aanvraag begint heb je natuurlijk al niet veel hoop meer.

Thony van Gerwen, taaldrukker, penningmeester van de vereniging, verzorging van het secretariaat van Proefpers en werkzaam in de werkplaats, was boos toen hij dit in december '90 onder ogen kreeg en is nu, na de definitieve afwijzing van de subsidie, nog steeds gepikeerd over de manier waarop alles gegaan is. "Wij hebben toen we in 1986 begonnen niet eens aan subsidie gedacht. We dachten dat we het wel zouden redden. De Tilburgse scholen, waar wij vanuit onze educatieve doelstelling veel mee werken zagen het nut van de Taaldrukwerkplaats wel in, maar konden het geld niet ophoesten om ruim voor onze diensten te betalen. In '88 waren we genoodzaakt om aan subsidie te gaan denken".

Belangrijke functie

Het werk van Van Gerwen bestaat uit het geven van voorlichting over taaldrukken en taaldrukmethodes, werktuigen die daarbij gebruikt worden en reproduktietechnieken. Verder stelt hij mensen in staat om gedachten, gevoelens, meningen, plannen en acties in woord- en/of beeldschrift om te zetten en te drukken. De Proefpers is de enige voorziening in Tilburg die deze service kan bieden op niet-commerciële basis en is daarom, volgens Thony en het tiental andere leden van de vereniging van belang. "Hoewel we de gemeenteraad er niet van schijnen te kunnen overtuigen vormen wij voor een heleboel mensen de enige mogelijkheid om iets gedrukt te krijgen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan mensen met een taalachterstand die niet naar een commerciële drukkerij durven omdat alles kant en klaar aangeleverd moet worden. Verder zijn er mensen met minimum-inkomens die een drukwerk bij een offset-drukkerij simpelweg niet kunnen betalen".

snijmachine met bovenspindel
 
Thony van Gerwen werkt nu nog in zijn Taaldrukwerkplaats.

Overleven

Om het werk aan de Sint Annahof voort te kunnen zetten komen enkele activiteiten van De Proefpers de komende maanden een beetje in het slop te zitten. Van Gerwen: "Er moet voor 1 september een goed zicht zijn op de mogelijkheden om te overleven. We moeten nadruk gaan leggen op de drukkerij en de zaken iets commerciëler aanpakken. Via advertenties zijn we nieuwe klanten aan het werven. We hebben gewoon geld nodig. Het gevolg is dat de scholen wat minder aandacht zullen krijgen. Geld dat met de drukkerij verdiend wordt zal in de toekomst gebruikt worden om het educatieve werk mogelijk te maken".

Het werk voor de scholen gebeurt zo goedkoop mogelijk. Dat was één van de doornen in het oog van de gemeenteraad. "We moesten de scholen maar flink laten betalen voor onze diensten, dat zijn toch gesubsidieerde instellingen". Deze werkwijze strookte niet met de opvattingen van de vereniging en het gebeurde niet. Een ander reddingsplan van de gemeente was het samengaan met een andere gesubsidieerde instelling.
"Dat hebben we wel geprobeerd, onder andere met de Openbare Bibliotheek in Tilburg, maar dat leverde ook problemen op. Ruimtegebrek en geldgebrek waren de belangrijkste".

Banenpool

Er zijn ook onderhandelingen geweest met de Stichting Volwasseneneducatie omdat die zelf vindt dat de Taaldrukwerkplaats onder haar vleugels hoort. De werkplaats levert echter geen extra leerlingen op en zorgt dus ook niet voor extra geld uit de subsidiepot.
Om de kosten van de Proefpers laag te houden is geprobeerd om Van Gerwen in te passen in een banenpoolplan. Op die manier zouden de loonkosten gering zijn. Ook voor dit plan werd door de gemeente een stokje gestoken. Het werk wordt nu op vrijwillige basis gedaan en in de subsidie-aanvraag werd een loonkostenpost gecreëerd. Vervolgens werd het banenpoolplan bedacht om die kosten weer te drukken. Die constructie ging er bij de gemeenteraad niet in. Bovendien was het niet mogelijk geweest omdat het banenpoolplan alleen bedoeld is voor additionele werkkrachten en Van Gerwen zou de enige betaalde kracht bij de werkplaats worden.

Fout

Nadat alle mogelijkheden op niets waren uitgelopen en de tekorten opliepen mocht Van Gerwen in een commissievergadering zijn subsidie-aanvraag mondeling komen toelichten. Hij maakte bij het voorlezen een fout door vervangingskosten en boekingskosten door elkaar te halen. "Toen was het definitief over. De heer Bax van Sport en Welzijn '86 nam het woord en wees me op die vergissing. Hij had net zo goed kunnen zeggen dat ik totaal geen verstand van boekhouden heb en daarom ook geen vereniging kan runnen want daar kwam het op neer", aldus Van Gerwen. VVD en CDA waren al tegen subsidietoekenning, maar de PvdA twijfelde nog. Na de opmerking van Bax sloeg de balans ook bij deze partij om naar de negatieve kant en mocht De Proefpers zich alleen nog verheugen in de steun van Groen Links. De Taaldrukwerkplaats is nu gedwongen af te wijken van de gewenste aanpak omdat het tijdelijk een doel is geworden om geld binnen te halen. Wanneer dat niet lukt dan valt het doek voor de vereniging Proefpers en Thony van Gerwen.
 
 

Foto: Frank Schouten